کلم پیچ، گل کلم و کلم بروکلی
کلم پیچ، گل کلم و کلم بروکلی
خانواده کلم به نام (Brassicaceae) یا (cruciferae) شناخته میشوند و شامل انواع مختلف واریته بوده که همگی از نظر غذایی سرشار از آنتی اکسیدانها، ویتامینها وپروتئینهای گیاهی بوده و مصرف انها از سلول های بدن در برابر رادیکالهای آزاد محافظت میکنند.
کلم پیچ
کلم پیچ (Cabbage) از خانواده (Brassicaceae) و با نام علمی .Brassica oleracea var. capitata L کلم پیچ برحسب شکل هد به دو نوع گرد و تخت طبقه بندی میشود. هد متراکم، یکدستی، عادت رشدی یکنواخت در طول دوره کشت و رنگ سبز بازار پسند از ویژگیهای یک واریته خوب میباشد. زمان رسیدن هد برحسب زودرسی، میان رسی یا دیررسی تعیین کننده زمان برداشت میباشد و قسمت قابل مصرف، هد متراکم کلم پیچ میباشد.
گل کلم
گل کلم (Cauliflower) از خانواده (Brassicaceae) و با نام علمی .Brassica oleracea var. botrytis L این گیاه نیز برحسب زمانی که برداشت میشود به سه نوع زودرس، میان رس و دیررس طبقه بندی میشود. بوته مقاوم و قوی، هد سفید و متراکم، برگهای کشیده و پهن که از برخورد مستقیم نور آفتاب به هد جلوگیری کند از ویژگیهای بارز یک رقم خوب میباشد. قسمت قابل مصرف آنها هد سفید رنگ گل کلم بوده و قسمت ساقه و برگ به عنوان علوفه دام مصرف میشود.
کلم بروکلی
کلم بروکلی (Broccoli) از خانواده (Brassicaceae) و با نام علمی .Brassica oleracea var. italica L هد گنبدی شکل یکدست، رنگ سبز بازار پسند و متراکم، بوته قوی و پوشش شاخ و برگ مناسب جهت جلوگیری از تغییر رنگ هد از ویژگیهای یک رقم مناسب میباشد. مقاومت به گرما و بولتینگ و همین طور زمان رسیدگی هد، تعیین کننده رقم مناسب جهت صادرات میباشد. قسمت قابل مصرف، هد سبزرنگ بوده و تغییر رنگ آن با نور آفتاب و یا برداشت دیر هنگام کیفیت و ارزش غذایی آن را کاهش میدهد.
زمان کاشت بذر
خانواده کلمیان در مناطق با آب و هوای گرم تر در پاییز و زمستان و در مناطق سردسیر در بهار کاشت میشود.
نحوه کاشت
مستقیم : در این روش بذر بصورت مستقیم از همان ابتدا در زمین اصلی کشت میشود.
غیر مستقیم یا نشایی: بهترین روشی که برای کشت خانواده کلمها ترجیح داده میشود. در این روش بذر ابتدا بایستی در بستر خزانه کشت شده و بعد از 3-4 برگی شدن نشا به زمین اصلی انتقال یابد.
شرایط مناسب برای جوانه زنی
بستر کشت مناسب: بهترین بستر کشت برای جوانه زنی بذر ترکیبی از کوکوپیت 50%+ پیت ماس30%+ پرلیت20% میباشد.
دمای مناسب کاشت بذر: بین 20 تا 30 درجه سانتیگراد بوده که یکی از مهمترین عوامل در جوانه زنی وکشت بذراست.
رطوبت مناسب کاشت بذر: برای جوانه زنی بالا بایستی محیطی با رطوبت بالای 80 درصد ایجاد نمود.
عوامل مهم بعد از انتقال نشاء به زمین اصلی
شرایط آب و هوایی: خانواده کلم جهت رشد مناسب نیازمند هوای خنک بهاره یا پاییزه بوده و در هوای گرم تابستان رشد آنها محدود میشود. اگرچه که خانواده کلمها تا حدودی قادر به تحمل سرما و یخبندان زمستان میباشند ولی عموما بهترین زمان کشت آنها در اوایل بهاردر مناطق معتدل و نیمه معتدل وکشت پاییزه درمناطق گرم و نیمه گرم میباشد.
نور مناسب محیط کشت: جهت رشد به نور زیاد نیاز دارند و بهترین رشد را در نورکامل آفتاب انجام میدهد.
خاک مناسب: به خاک غنی با زهکش مناسب و اسیدیته تا حدی قلیایی نیاز دارند.
آبیاری: خانواده کلمها در طول دوره کشت و به طور مرتب و دائم نیاز به رطوبت دارند واگر این دسترسی با ثبات و پایدار نباشد کیفیت محصول از نظر طعم و مزه و بافت نامرغوب میشود.
تغذیه
اولین و مهمترین عنصر مورد نیاز در برنامه کودی خانواده کلمیان نیتروژن بوده که باعث افزایش باروری و برگ دهی میشود. بنابراین مقادیر زیاد نیتروژن به همراه اسید هیومیک وماده آلی در مراحل اولیه رشد ضروری بوده و کمبود آن در خاک و مرتفع نشدن نیاز گیاه، باعث عدم جوانه زنی، کاهش باروری، رنگ پریدگی، زرد شدن و کوچک ماندن برگها و همچنین خراب شدن محصول میگردد. مصرف فسفر به ویژه در مراحل آماده سازی زمین وبعد از انتقال نشاء به زمین اصلی و در زمان ابتدایی رشد و زمان شروع باردهی از اهمیت خاصی برخوردار است. فسفر باعث تقویت و قویتر شدن گیاه شده و کمبود آن در برنامه غذایی باعث زردی برگها، ضعیف شدن گیاه، بروز بیشتر آفات و بیماریها و ایجاد اختلال در عملکرد ریشهها میشود. در مراحل ابتدایی تشکیل هد در خانواده کلمیان تا زمان برداشت عنصر پتاسیم از عناصر لازم و مهم بوده و در بهبود کیفیت هد موثر بوده و عدم حضور آن در برنامه کودی باعث تغییر رنگ برگها و بروز بیماریهای مختلف در محصول میشود. بنابراین استفاده از کودهای پتاسیم بالا در مراحل مختلف رشد گیاه، به صورت کود آبیاری و محلول پاشی تاکید میشود. عنصر کلسیم و بر از مهمترین عناصر ضروری از شروع تشکیل هد تا زمان برداشت و انتقال به بازار مصرف بوده و تراکم هد را افزایش داده و باعث افزایش طول دوره برداشت و انبارمانی و حمل و نقل طولانی مدت محصول می گردد.
توصیه های کودی
نام کود | مقدار | روش مصرف | نقش |
آماده سازی خاک | |||
یارامیلا کمپلکس | 150-250 کیلوگرم | در خاک | تامین نیاز عناصر پرمصرف اولیه و ثانویه و عناصر ریزمغذی به صورت یکجا |
یارالیوا نیترابُر / یارالیوا تروپیکُت | 75-100 کیلوگرم | در خاک | جلوگیری از کمبود بُر و کلسیم |
سبز شدن تا 8 برگی | |||
بروتاورد | 2-3 لیتر | آبیاری | استقرار قوی بوته و جلوگیری از بوته میریها |
اولترافررو | 1-2 کیلوگرم | آبیاری | بهبود رشد، رفع کمبود آهن |
توربو روت | 5-10 لیتر | آبیاری | افزایش جذب و نگهداری آب و مواد غذایی، استقرار سریع ریشه گیاه |
مگنوم پی 44 | 5-10 کیلوگرم | آبیاری | توسعه و رشد بهتر ریشه |
اولتراسول 43-2-13 | 15-25 کیلوگرم | آبیاری | افزایش وزن و کیفیت محصول |
فوسترید منیزیم - روی | 1-2 لیتر | محلولپاشی | توسعه و رشد اندام هوایی |
8 تا 12 برگی | |||
اولتراسول 20-20-20 | 15-25 کیلوگرم | آبیاری | تامین نیاز غذایی گیاه جهت رشد بهتر و سریعتر |
هیومیستار | 5-10 لیتر | آبیاری | افزایش جذب عناصر غذایی و پیشگیری از بیماری قارچی |
تیوکل (Thio-Cal) | 1-2 لیتر | آبیاری | تامین کلسیم، اصلاح خاک و بهبود جذب ریزمغذیها |
تریدکورپ آ-زد | 0/5-1 کیلوگرم | محلولپاشی | جلوگیری از زردی بوته |
برآمین کلسیم | 1-2 لیتر | محلولپاشی | جلوگیری از پوکی و گندیدگی ساقه |
یارترا کلسینیت | 15-25 کیلوگرم | آبیاری | افزایش کیفیت و ماندگاری محصول |
پايان تشکيل هد | |||
سیلیپات | 5 - 1/5 لیتر | محلولپاشی | افزایش وزن و کیفیت محصول |
اولتراسول 43-2-13 | 15-25 کیلوگرم | آبیاری | افزایش وزن و کیفیت محصول |
تیو کا (Thio-K) | 1-2 لیتر | آبیاری | تامین پتاسیم و بهبود جذب ریزمغذیها |
اولتراسول اس اُ پی | 15-25 کیلوگرم | آبیاری | افزایش وزن محصول |
مقدارهای توصیه شده برای یک هکتار است.
میزان آب مصرفی برای محلولپاشی ١٠٠٠ لیتر است.
بیوکنترل
نام بیماری | عامل | توصیه | نحوهی مصرف | میزان (در 1000 لیتر آب) | تکرار |
پوسیدگی سیاه Black rot |
Xanthomonas campestris | کوبره | محلولپاشی | 2 | 7 روز بعد |
ریشه گرزی Club root |
Plasmodiphora brassicae | ولکان + کوبره | محلولپاشی | 2 + 2 | 7 روز بعد |
پوسیدگی اسکلروتینیایی Sclerotinia rot |
Sclerotinia sclerotiorum | بروتاورد + کوبره | محلولپاشی | 2 + 2 | 7 روز بعد |
لکه برگی آلترناریایی Alternaria leaf spot |
Alternaria brassicicola | کوبره | محلولپاشی | 2 | 7 روز بعد |
ساق سیاه Black rot |
Phoma lingam | بروتاورد + پامپر | محلولپاشی | 2 + 2 | 7 روز بعد |
پژمردگی فوزاریومی Fusarium wilt |
Fusarium oxysporum | بروتاورد + کوبره | محلولپاشی | 2 + 2 | 7 روز بعد |
بوته میری Damping off |
Pythium spp phytophthora spp | بروتاورد + کوبره | محلولپاشی | 2 + 2 | 7 روز بعد |
سفیدک داخلی Downy mildew |
Peronospora parasitica | کوبره | محلولپاشی | 2 | 7 روز بعد |
سفیدک پودری Powdery mildew |
Erysiphe cichoracearum | ولکان | محلولپاشی | 2 | 7 روز بعد |
ناهنجاری های فیزیولوژیک
نوک سوختگی (Tip burn)
علت: کمبود کلسیم
دمبرگ سیاه (Black petiole – Black midrib)
علت: عدم تعادل فسفر و پتاسیم یا بیش بود نیتروژن
خال سیاه (Black speck)
علت: اختلالات تغذیهای ناشی از عدم مصرف درست کود بخصوص استفاده نامتعادل از نیتروژن و نوسانات دمایی
به گل رفتن (bolting)
علت: بوته ها در شرایط کشت زود هنگام به مدت 10 روز یا بیشتر در معرض دماهای بین 2 و 10 درجه سانتی گراد، برای رفتن به مرحله گلدهی تحریک میشود. برخی ارقام به گلدهی حساس هستند.
ادما (Oedema)
علت: در شرایط رطوبت بالا که جذب آب توسط ریشهها بسیار بیشتر از میزان تبخیر از برگها باشد علائمی شبیه دانههای ریز در سطح برگ ایجاد می شود. این دانهها ناشی از فشار ایجاد شده توسط آب جذب شده به سلولهای داخلی برگ (مزوفیل) میباشد که در نتیجهی آن، سلولها متلاشی شده و آب خارج شده، لکه های ریز آّب سوخته و برجستهای را در سطح برگ ایجاد میکنند.
دکمه ای شدن (Buttoning)
علت:
- کمبود بعضی عناصر از جمله نیتروژن
- دوره ی نشائی طولانی و انتقال دیرهنگام به زمین اصلی
- ایجاد استرس شدید به نشاهای تازه منتقل شده به زمین اصلی
- دماهای بسیار بالا یا بسیار پایین
- خشکی یا آبیاری بیش از حد برای مدت طولانی
سرکوری (Blindness)
در این مورد، هد گیاه تشکیل نمیشود.
عوامل موثر بر ایجاد این ناهنجاری عبارتند از وجود دماهای بسیار بالا یا بسیار پایین یا آسیب مکانیکیهای (برای مثال کارگران، بیماری، آفت یا حیوانات) به هد گیاه.
قهوهای شدن (Browning)
علت: کمبود بر معمولا باعث ایجاد این مشکل میشود.
منشعب شدن هد (Head splitting)
علت: آبیاری بیش از حد در اواخر دورهی بلوغ و همینطور طولانی شدن زمان برداشت و ماندن زیاد در زمین اصلی باعث بروز این پدیده میشوند.
برگی شدن هد (Leafy curd)
علت: افزایش ناگهانی دما در زمان بلوغ و همینطور ماندن زیاد بوته در زمین اصلی میتواند رشد رویشی را تحریک کند و باعث ایجاد این اختلال شود.
برنجی شدن (Ricing)
علت: رطوبت بسیار بالا، افزایش ناگهانی دما در مرحلهی رشد زایشی و بیش بود نیتروژن از دلایل ایجاد این ناهنجاری هستند.
(Whiptail)
علت: کمبود مولیبدن و Phهای اسیدی منجر به این مشکل می شوند.
دانههای زرد روی هد بروکلی (Yellow beads on broccoli)
علت: ماندن بیش از هد بروکلی در زمین اصلی این مشکل را به همراه دارد. همینطور دماهای بالا و قرارگیری در معرض اتیلن هم تاثیر مشابهی دارد.
پوکی ساقه (Hollow stem)
علت: کمبود بر (که گاهی ناشی از نیتروژن بیش از حد است)
منشعب شدن هد کلم (Split cabbage head)
علت: آبیاری سنگین در زمان بلوغ گیاه و متعاقب آن یک دوره ی خشکی باعث ترکیدگی هد کلم میشود. در ارقام زودرس، اگر دوره ی برداشت طولانی شود این مشکل دیده میشود.