گوجه فرنگی
فهرست مطالب
گوجه فرنگی
گوجه فرنگی گیاهی است روز خنثی که نیاز به 90 تا 120 روز دمای بالای 16 درجه سانتی گراد دارد. ظهور اولین خوشه های گل در ارقام رشد محدود 28 روز بعد از کشت بذر یا 10 تا 14 روز بعد از کشت نشا می باشد و در ارقام رشد نامحدود، 49 روز بعد از کشت بذر و یا 2 تا 3 هفته بعد از انتقال نشا می باشد.
ارقام گوجه فرنگی
تقسیم بندی ارقام مختلف گوجه فرنگی بر اساس الگوی رشد، که نتیجه ی نحوه ی قرارگیری گل آذین و تعداد برگ ها می باشد، انجام می شود:
ارقام رشد نامحدود: ساقه ی اصلی و ساقه های جانبی، رشد خود را به صورت نامحدود ادامه می دهند. تعداد برگ ها بین گل آذین، عدد ثابتی (از اولین گل آذین به بعد 3 عدد) می باشد. ارقام این دسته، بیشتر در گلخانه یا بصورت داربستی کشت می شوند.
ارقام رشد محدود: رشد ساقه ی اصلی و ساقه های جانبی، بعد از تعداد مشخصی گل آذین متوقف می شود. گوجه های مختص فراوری در این دسته قرار دارند.
ارقام رشد نیمه محدود: رشد ساقه ی اصلی و ساقه های جانبی، بعد از تعداد مشخصی گل آذین متوقف می شود ولی این توقف در مراحل پیشرفته تری از رشد گیاه اتفاق می افتد. گوجه های کشت فضای باز (بدون داربست) در این گروه قرار دارند.
شرایط رشد
خاک
گوجه فرنگی در دامنه ی وسیعی از بافت خاک، از خاک های سبک شنی تا خاک های سنگین رسی، قابلیت کشت دارد اما خاکهای شنی با زهکشی بالا، مناسب ترین بافت خاک برای کشت این گیاه می باشند. pH مناسب برای این گیاه، 6 تا 6/5 می باشد.
آبیاری
نیاز آبیاری گوجه های فضای باز از 4000 تا 6000 مترمکعب در هکتار متغیر است و در گلخانه این مقدار به بیش از 10000 متر مکعب بر هکتار می رسد. در خاک های سبک و یا با شوری بالا، مقدار آبیاری 20 تا 30 درصد افزایش می یابد.
میزان نیاز آبی گیاه از جوانه زنی بذر تا شروع تشکیل میوه سیر صعودی دارد و در مرحله ی رشد میوه به حداکثر خود می رسد. سپس در مرحله ی رسیدن میوه کمی کاهش می یابد.
دما
رشد رویشی این گیاه در 12 درجه سانتی گراد محدود می شود. علاوه بر آن، دوره های زیاد با دمای زیر 12 درجه باعث ظهور علائم سرمازدگی می شود. دمای مناسب برای رشد این گیاه در روز حدود 25 تا 28 درجه و دمای شب، 16 تا 20 درجه است.
| مرحله ی رشدی | دما | ||
| کمینه | بیشینه | بهینه | |
| جوانه زنی بذر | 11 | 34 | 16 تا 29 |
| رشد رویشی | 18 | 32 | 21 تا 24 |
| تشکیل میوه (روز/ شب) | 18/10 | 30/20 | 19-24/13-18 |
| تشکیل لیکوپن | 10 | 30 | 21 تا 24 |
| تشکیل کاروتن | 10 | 40 | 21 تا 32 |
نیاز تغذیه ای محاسبه شده بر اساس کیلوگرم بر روز بر هکتار
| مرحله ی رشدی | تعداد روز بعد از انتقال نشا | N | P2O5 | K2O | CaO | MgO |
| انتقال نشا | 1 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 |
| رویشی | 2 تا 15 | 0.57 | 0.14 | 0.93 | 0.07 | 0 |
| گلدهی | 16 تا 30 | 0.6 | 0.13 | 0.93 | 0.07 | 0.07 |
| تشکیل میوه | 31 تا 40 | 0.6 | 0.2 | 0.9 | 0.1 | 0.1 |
| رشد میوه | 41 تا 60 | 1.2 | 0.3 | 1.9 | 0.1 | 0.1 |
| اولین برداشت | 61 تا 65 | 1.2 | 0.4 | 1.8 | 0.2 | 0.2 |
| برداشت | 66 تا 120 | 2.36 | 0.65 | 3.78 | 0.24 | 0.24 |
| برداشت | 121 تا 170 | 1.78 | 0.48 | 2.84 | 0.18 | 0.18 |
| آخرین برداشت | 171 تا 210 | 1.78 | 0.48 | 2.85 | 0.18 | 0.18 |
توصیه های کودی
| نام کود | مقدار (در 1000 متر مربع) | روش استفاده | نقش |
| مرحله آماده سازی خاک | |||
| یارامیلا کمپلکس یارا لیوا نیترابر |
25 تا 75 کیلوگرم15 تا 25 کیلوگرم | در خاک | آغازی مطمئن همراه با استقرار سریع تر گیاه، بدون خطر شوری |
| بعد از انتقال نشاء تا شروع گلدهی | |||
| توربوروت | 1 تا 1/5 لیتر | آبیاری | ریشه‌زایی و استقرار بهتر بوته |
| بروتاورد | 250 سی‌سی | آبیاری | جلوگیری از بوته‌میری و رفع تنش |
| روترآ-آ | 1 لیتر در 1000 لیتر آب | محلول پاشی | توسعه ریشه و بازیابی گیاه |
| فیلگیرین جما | 1 لیتر در 1000 لیتر آب | محلول پاشی | بازیابی و تعادل هورمونی گیاه |
| روتک 10-52-10 | 1 کیلوگرم | آبیاری | تامین فسفر و توسعه ریشه |
| کلمگ(نیترات‌کلسیم‌منیزیم روتک) | 1/5 کیلوگرم | آبیاری | تامین عناصر ماکرو |
| شروع گلدهی تا تشکیل میوه | |||
| هیومیستار | 1 تا 1/5 لیتر | آبیاری | افزایش جذب و نگهداری آب و مواد غذایی |
| ترید کورپ آ زد 2 | 500 گرم در 1000 لیتر آب | محلول پاشی | افزایش باردهی |
| کلسینیت | 1/5 کیلوگرم | آبیاری | استحکام دیواره سلولی و تامین کلسیم |
| روتک 20-20-20 | 1/5 کیلوگرم | آبیاری | تامین عناصر ماکرو |
| ترافوس سینرژی | 1 لیتر در 1000 لیتر آب | محلول پاشی | افزایش مقاومت به بیماری‌ها |
| سولفات منیزیم روتک | 2 کیلوگرم | آبیاری | تامین منیزیم |
| اولترافرو | 150 تا 200 گرم | آبیاری | تامین آهن |
| تشکیل میوه تا اولین برداشت | |||
| کلسینیت | 2 کیلوگرم | آبیاری | استحکام دیواره سلولی و تامین کلسیم |
| روتک 43-2-13 یا 30-5-15 | 2 کیلوگرم | آبیاری | تامین عناصر ماکرو |
| فوسترید روی و منیزیم | 1 لیتر در 1000 لیتر آب | محلول پاشی | افزایش باردهی و رشد میوه |
| کلمگ(نیترات کلسیم منیزیم روتک) | 2 کیلوگرم | آبیاری | تامین عناصر ماکرو |
| برامین کلسیم | 1 لیتر در 1000 لیتر آب | محلول پاشی | تامین کلسیم |
| تیوکا (Thio-K) | 1 تا 2 لیتر | آبیاری | تامین پتاسیم و بهبود جذب ریزمغذی‌ها |
| اولین برداشت تا آخرین برداشت | |||
| سویل فرست اس آی | 2 لیتر | آبیاری | بهبود سایزگیری میوه |
| سالترید | 2 لیتر | آبیاری | کاهش شوری خاک |
| سولوکم (Solukem) | 2 کیلوگرم | آبیاری | سایزگیری میوه |
| فاینال کا | 1 تا 2 لیتر در 1000 لیتر آب | محلول پاشی | رنگ آوری بهتر، افزایش سایز |
| کلمگ(نیترات کلسیم منیزیم روتک) | 2 کیلوگرم | آبیاری | تامین عناصر ماکرو |
| تیوکل (Thio-Cal) | 1 تا 2 لیتر | آبیاری | تامین کلسیم، اصلاح خاک و بهبود جذب ریزمغذی ها |
| سیلیپات | 2 تا 3 لیتر در 1000 لیتر آب | محلول پاشی | افزایش سایز میوه و مقاومت |
بیوکنترل
| بیماری | بوته میری (پیتیوم، فوزاریوم، ورتیسیلیوم، فایتوفتورا، رایزوکتونیا) | کپک خاکستری/ کپک برگی | سفیدک پودری | بلایت زودرس/ آنتراکنوز/ بیماریهای باکتریایی | بلایت دیررس | نماتد |
| توصیه | 1. بروتاورد + کوبره
2. بروتاورد + پامپر |
پامپر + سیلیپات | ولکان/ سیلیپات | کوبره | پامپر | توپال |
| میزان | 1. 2 لیتر در هکتار + 2 لیتر در هکتار
2. 2 در هزار + 2 در هزار |
2 در هزار + 2 در هزار | 2 در هزار + 2 در هزار | 2 در هزار | 3 در هزار | 5 تا 7 لیتر در هکتار |
| نحوه مصرف | 1. آبیاری
2.محلول پاشی |
محلول پاشی | محلول پاشی | محلول پاشی | محلول پاشی | آبیاری |
| تکرار | 7 روز بعد | 5 روز بعد | 5 روز بعد | 5 روز بعد | 10 تا 14 روز بعد |
ناهنجاری های فیزیولوژیکی
اختلال در رسیدن میوه (Ripening disorder)
رسیدن لکه ای، شانه سبزی (زردی)، دیواره خاکستری و سفیدی داخلی، علائم مختلف یک ناهنجاری هستند. بروز هر چهار اختلال، به دلیل رسیدن غیر یکنواخت می باشند.
علت:
هر عاملی که باعث محدودسازی جذب پتاسیم برای رسیدن میوه شود، می تواند باعث بروز این مشکلات شود. بعضی از این عوامل عبارتند از: فشردگی بیش از حد خاک/ عدم جذب آب، میزان پایین استفاده از پتاسیم، استفاده بیش از حد از نیتروژن، استفاده بیش از حد از عناصر رقابت کننده با پتاسیم، کانوپی بیش از حد فشرده یا بزرگ و شرایط محیطی.
تحقیقات نشان داده است که مقادیر کافی پتاسیم در شرایط ابتدایی رشد، اهمیت زیادی برای جلوگیری از وقوع این مشکل دارد. همچنین فاکتورهایی که در دسترس بودن پتاسیم را تحت تاثیر قرار می دهند نیز عوامل تعیین کننده ای هستند مانند مقادیر کلسیم و منیزیم در خاک.
شانه سبزی (زردی) اغلب در میوه هایی دیده می شود که در ارتباط با نور مستقیم خورشید هستند. هرس برگ و از دست رفتن کانوپی به دلیل بیماری ها هم می تواند دلایل دیگر این اختلال شود.
در شرایطی که میوه ها در معرض دماهای بیش از حد قرار گیرند، علائم آفتاب سوختگی که به صورت سفید شدن پوست و گوشت میوه می باشد، ظاهر می شود.
اختلال در رسیدن میوه می تواند ناشی از دماهای نامناسب (بالاتر از 33 درجه و پایین تر از 15درجه سانتی گراد) باشد. همینطور شرایط با رطوبت بالا و نور کم هم در بروز این علائم موثر هستند.
در پایان لازم به ذکر است که حساسیت ارقام مختلف نسبت به موارد اشاره شده متفاوت است.
پوسیدگی گلگاه (Blossom end rot)
علت:
کمبود کلسیم
صورت گربه ای (Cat facing)
علت:
گرده افشانی ناقص باعث بروز این مشکل می شود.
آسیب فیزیکی به گلگاه، دماهای بیش از حد بالا یا پایین، خشکی، نیتروژن بالا و برخی علف کش ها می توانند علت این پدیده باشند.
ترک خوردگی میوه (Fruit cracking)
علت:
عدم آبیاری منظم (خشکی و در پی آن آبیاری زیاد)، نوسانات بالای دمایی (دمای پایین شب و دمای بالای روز) و رطوبتی و همین طور هرس سنگین که باعث سرازیر شدن مقادیر بالای آب به سمت میوه ها می شود، از دلایل بروز این اختلال هستند.
زیپی شدن (Zippering)
این اختلال زمانی ایجاد می شود که بساک به میوه ی درحال توسعه متصل باقی بماند.
علت:
اختلال در گرده افشانی ناشی از رطوبت زیاد، نیتروژن بیش از حد و هرس سنگین، برخی از دلایل شایع این مشکل هستند.
این پدیده در دماهای پایین شیوع بالاتری دارد.
ارقام "بیف" نسبت به این مشکل حساسیت بالاتری دارند چرا که برای گرده افشانی، نیاز به دماهای نسبتا بالاتری نسبت به سایر ارقام گوجه فرنگی هستند.
آفتاب سوختگی (Sunburn)
علت:
معمولا تابش شدید باعث بروز این اختلال می شود. گاهی اوقات، ناکافی بودن پوشش برگی بوته، به تشدید این بیماری دامن می زند.
عارضه‌ی پفی شدن (Puffiness)
بطور کلی تشخیص این مشکل در شدت های کم، غیر ممکن می باشد. معمولا تنها در صورتی قابل تشخیص است که میوه برش داده شود. چنین میوه هایی معمولا رنگ روشن تری دارند و دیواره های آنها نسبت به میوه‌های نرمال، صاف و زاویه دار است. در صورت برش عرضی، بین توده‌ی حاوی بذر و ماده‌ی ژلاتینی در برگیرنده ی آن و دیواره‌ی داخلی میوه، فاصله‌ای مشاهده می شود.
علت:
هر عاملی که بر تشکیل میوه (fruit-set) تاثیر منفی داشته باشد، می تواند باعث بروز آن شود. برای مثال تلقیح نامناسب و تغذیه‌ی ناکافی.
دماهای کم یا زیاد در زمان گرده افشانی، نیتروژن بالا، نور ناکافی و هوای ابری از دلایل بروز این ناهنجاری می باشند.