بوته میری

بوته میری

بدون شک بوته میری، مهم‌ترین بیماری در ابتدای فصل کشت گیاهان (بخصوص صیفی جات گلخانه‌ای) می‌باشد. هر ساله گزارش‌های متعددی از خسارت‌های سنگین این بیماری در گلخانه‌ها و نشاخانه‌ها منتشر می‌شود که لزوم شناخت و مدیریت آن را دو چندان کرده است. مدیریت و کنترل آن، هنگامی تبدیل به یک الزام می‌‌‌شود که متوجه می‌شویم زمان زیادی بین ظهور علائم و از بین رفتن کامل گیاه وجود ندارد چرا که گیاه در حساس‌ترین مرحله‌ی زندگی خود قرار داشته و آلودگی به بوته میری تقریبا برابر است با مرگ آن.

علائم بیماری

این بیماری خاکزاد، به جوانه‌های تازه روییده از بذر و همین طور نشاهای تازه منتقل شده، حمله می کند. ساقه و ریشه‌ی گیاهان آلوده در نزدیکی یا زیر سطح خاک، دچار پوسیدگی می‌شوند. در گیاهان آلوده، لکه‌های آب سوخته در قسمت‌های اشاره شده مشاهده می شود و در مدت بسیار کوتاهی از همان ناحیه‌ها دچار پوسیدگی شده و به طور کامل از بین خواهند رفت.

بوته میری به دو صورت قبل از ظهور گیاهچه (Preemergence) و یا بعد از آن (Postemergence) بروز می‌‌کند. در حالت اول، جوانه تازه بیرون آمده از دانه، قبل و یا بلافاصله پس از ظاهر شدن در سطح خاک و یا در سینی نشاء دچار آلودگی شده و از بین می رود. در حالت دوم، گیاهچه‌های تازه روییده با ظهور یک لکه‌ی آب سوخته در نزدیکی سطح خاک روی ساقه (طوقه) دچار پوسیدگی شده و در همان مراحل اولیه از بین خواهند رفت.

عوامل بیماری

عوامل این بیماری، گونه‌هایی از قارچ‌های ائومایست هستند و عبارتند از:
- Pythium spp
- Rhizoctonia solani
- Fusarium spp
- Phytophthora spp
- Slerotinia spp
- Sclerotium spp
که پی‌تیوم (Pythium spp) بیشترین فراوانی و در نتیجه بیشترین میزان آلودگی را دارد.

شرایط محیطی مساعد برای بیماری

این بیماری در شرایطی که خاک مرطوب باشد و زهکش مناسبی نداشته باشد، شدت بیشتری پیدا می‌کند. شرایط محیطی مانند رطوبت بالای محیط، دمای پایین خاک و عمق بیش از حد کاشت، می تواند ظهور و شدت بیماری را افزایش دهد.

اسپورهای قارچ تا چندین سال توانایی زنده ماندن در خاک را دارند و توسط ادوات کشاورزی و آب آبیاری منتقل می‌شوند.

پیشگیری

1- ضد عفونی بستر قبل از کاشت
2- اطمینان از زهکش مناسب بستر، پیش از کاشت
3- استفاده از نشاهای قوی با سیستم ریشه‌ای توسعه یافته
4- انجام آبیاری در ساعات اولیه روز (در سیستم های هیدروپونیک آخرین آبیاری، حداکثر 2 ساعت قبل از غروب به اتمام برسد.)

کنترل

از طرفی، داشتن چند عامل بیماری که هر کدام متعلق به جنس‌های متفاوتی از قارچ‌ها هستند و در نتیجه ژنتیک متفاوتی دارند و از طرف دیگر، زمان بسیار کوتاه بین مشاهده‌ی علائم بیماری و از بین رفتن گیاه، باعث شده است که کنترل آن به چالشی جدی برای کشاورزان تبدیل شود.

تا چندی پیش، در میان راهکارهای متعددی که برای مقابله با این بیماری ارائه شده بود، راه حل موثری که علاوه بر کارایی قاطع، ریسک آلودگی های زیست محیطی را نداشته باشد و بتواند در کشاورزی ارگانیک هم استفاده شود، در دسترس نبود. تا اینکه شرکت "ایدای نیچر" اسپانیا با استفاده از تکنولوژی‌های منحصربفرد، راهکاری نوآورانه را روانه‌ی بازار کرد که نه تنها همه‌ی دغدغه‌های اشاره شده را برطرف کرد بلکه امکان شروع کشتی پرقدرت، بدون ریسک و عاری از تنش برای گیاه را هم فراهم آورد.

این شرکت با رونمایی از دو محصول خود با نام‌های "بروتاورد" و "کوبره" افق‌های جدیدی پیش روی کشاورزی گشود. بروتاورد، محصولی بی نظیر با ویژگی‌های آوند‌سازی، رفع تنش وکمک به استقرار قوی گیاه، در کنار کوبره، که یک ترکیب مسی سیستمیک با طیف اثر وسیع بر قارچ‌ها و باکتری‌های بیماری‌زا می‌‌باشد، ترکیبی را فراهم آوردند که میزان آلودگی را به حداقل ممکن (تقریبا صفر) رساندند.

هر دو ترکیب، سیستمیک بوده و امکان استفاده به صورت آبیاری، محلول پاشی و غوطه‌ور‌سازی را فراهم کرده‌اند. کاربرد آسان و فرمولاسیون ویژه این ترکیبات باعث شده است که امکان استفاده از آنها به روش‌های گوناگون میسر بوده و کشاورز، بنا بر نیاز و امکانات خود، بهترین روش را انتخاب می‌کند.

روش‌‌‌‌‌های مصرف

1- آبیاری

به دلایل متعددی ممکن است کشاورز روش آبیاری را برای استفاده انتخاب کند. سهولت کاربرد، عدم وجود امکانات سخت افزاری برای محلول پاشی، نبود نیروی انسانی و ... از مهم‌ترین آنها هستند. سیستمیک بودن ترکیبات یاد شده، این امکان را فراهم کرده که به صورت آبیاری هم مورد استفاده قرار گیرند.

2- محلول پاشی

استفاده از تکنولوژی HPC در فرمولاسیون بروتاورد و کوبره (و دیگر محصولات شرکت ایدای نیچر) باعث شده است که محلول پاشی آنها کارایی بسیار بالایی داشته باشد. به این معنی که جذب بالا و سریع آن، امکان‌پذیر شده است به نحوی که در مدت اندکی پس از محلول پاشی، جذب به طور کامل انجام می شود و تاثیر آن بطور کامل مشهود می‌شود.

3- روش غوطه‌ور کردن

همانطور که می‌دانیم شمار قابل توجهی از گلخانه‌داران، قبل از کاشت نشا و انتقال به زمین اصلی، روش غوطه‌ور‌سازی سینی‌های نشاء در حوضچه‌های محلول ضدعفونی را انتخاب می‌کنند. به منظور استفاده از بروتاورد، کوبره و پامپر (محصول دیگر ایدای نیچر) به این روش، دستورالعمل زیر پیشنهاد می‌شود:

300 سی سی بروتاورد + 200 سی سی کوبره ( یا 300 سی سی پامپر) را با 100 لیتر آب مخلوط کرده، محلول را به خوبی هم بزنید، طوری که از پخش شدن یکنواخت اطمینان حاصل شود و سینی‌های نشا را به مدت حداقل 1 تا 2 دقیقه در آن نگه دارید تا ریشه‌ها فرصت جذب داشته باشند. سپس نشاها را به زمین اصلی منتقل کنید.

4- استفاده در نشاخانه‌ها

همان‌طور که می‌دانیم توجه به نشاخانه‌ها به منظور کنترل موثر آفات و بیماری‌ها و جلوگیری از گسترش آنها، اجتناب ناپذیر است. مدیریت بیماری بوته میری هم بهتر است از همان مراحل ابتدایی کشت بذر و در نشاخانه‌ها انجام شود. به منظور کنترل هر چه بهتر آن در نشاخانه، جلوگیری از انتقال نشاهای آلوده به زمین اصلی و همچنین افزایش توان مقابله‌ی نشا با بیماری‌های خاکزی پس از انتقال، می‌توان از کوبره ( به میزان 1 در هزار) و یا پامپر (به میزان 2 در هزار) و به صورت محلول پاشی استفاده کرد.

منابع

1- University Of Minnesota Extension- How to prevent seedling damping off

2- University Of Wisconsin-Madison- Damping Off

3- بیماری‌های مهم گیاهی ایران- دکتر ابراهیم بهداد